Network marketing là gì? Chia sẻ đầy đủ thông tin từ A - Z

Network marketing ngày càng trở thành mô hình kinh doanh phổ biến trong xã hội hiện đại. Mô hình này cho phép cá nhân tham gia bán hàng, xây dựng mạng lưới phân phối độc lập. Bài viết này sẽ giới thiệu khái niệm network marketing, lịch sử hình thành, các đặc điểm nổi bật, vai trò đối với doanh nghiệp cùng các thuật ngữ phổ biến. Đồng thời khám phá cách thức hoạt động, các hình thức khác nhau của network marketing để có cái nhìn tổng quan, đầy đủ hơn về mô hình.

1. Network marketing là gì?

Network marketing (Tiếp thị đa cấp) là phương thức phân phối sản phẩm thông qua mạng lưới các cá nhân. Mô hình giúp các nhà phân phối gia tăng thu nhập bằng cách kết hợp giữa bán lẻ sản phẩm và phát triển hệ thống phân phối dưới cấp. Tính linh hoạt và thu nhập thụ động khiến mô hình này thu hút nhiều người.

Mô hình này đã trở thành giải pháp marketing hiệu quả, tạo ra các cộng đồng trung thành, không ngừng mở rộng thị trường. Network marketing vừa mang lại cơ hội tăng trưởng cho cá nhân vừa hỗ trợ doanh nghiệp phát triển thương hiệu, tối ưu hóa chi phí marketing. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp kết hợp network marketing cùng các phần mềm marketing để theo dõi hiệu quả chiến dịch, phân tích dữ liệu khách hàng, tăng khả năng tự động hóa bán hàng.”

2. Đặc điểm mô hình network marketing

Network marketing sở hữu những đặc điểm nổi bật giúp phân biệt với các mô hình kinh doanh khác. Các đặc điểm chính:

• Xây dựng mạng lưới: Mô hình này cho phép cá nhân tạo ra mạng lưới riêng qua việc tuyển dụng người khác. Mỗi thành viên trong mạng lưới vừa là người tiêu dùng, vừa có thể trở thành người bán hàng.

• Kiếm thu nhập từ doanh số: Các nhà phân phối kiếm tiền từ doanh số bán hàng của chính họ và từ doanh số của các thành viên trong mạng lưới họ đã tuyển dụng. Việc này góp phần tạo nguồn thu nhập thụ động cho những người xây dựng mạng lưới thành công.

• Chi phí thấp: So với các hình thức kinh doanh truyền thống, network marketing yêu cầu ít vốn khởi nghiệp. Các sản phẩm có thể được bán trực tiếp đến tay người tiêu dùng, không cần qua nhiều tầng phân phối.

• Tính linh hoạt: Network marketing mang lại sự linh hoạt trong thời gian làm việc. Các nhà phân phối có thể làm việc ở bất kỳ đâu và chọn thời gian phù hợp lịch trình cá nhân.

• Đào tạo hỗ trợ: Các công ty thường cung cấp chương trình đào tạo cho các nhà phân phối nhằm giúp họ phát triển kỹ năng kinh doanh, nhận thức về sản phẩm.

• Tương tác cá nhân: Mô hình này đòi hỏi sự tương tác cá nhân mật thiết giữa các thành viên thuộc mạng lưới network marketing. Sự tin tưởng cùng mối quan hệ tích cực sẽ mang đến sự thành công vượt trội.

• Chính sách hoa hồng đa dạng: Các công ty có chính sách hoa hồng đa dạng, hỗ trợ nhà phân phối kiếm thu nhập từ nhiều loại hình hoạt động khác nhau, từ bán hàng tới các chương trình thưởng khuyến khích.

Những đặc điểm này giúp network marketing trở thành lựa chọn hấp dẫn, đặc biệt là những ai mong muốn khởi nghiệp với nguồn lực hạn chế.

3. 4 giai đoạn phát triển chính của network marketing

Mô hình network marketing đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, mỗi giai đoạn đều có những đặc điểm riêng, phản ánh sự thay đổi trong thị trường và xu hướng tiêu dùng:

• 1945 - 1979: Giai đoạn đánh dấu sự hình thành của network marketing. Các công ty như Amway ra đời, kết hợp bán hàng trực tiếp và mô hình đa cấp. Hệ thống phân phối cho phép người tiêu dùng trở thành nhà phân phối, kiếm lợi nhuận bằng cách giới thiệu sản phẩm cho người khác.

• 1980 - 1989: Giai đoạn này chứng kiến sự bùng nổ của network marketing. Nhiều công ty mới tham gia lĩnh vực này, tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ. Mô hình trở nên phổ biến trong giới trẻ, những người tìm kiếm cơ hội kinh doanh ít rủi ro. Công nghệ truyền thông bắt đầu phát triển, hỗ trợ quảng bá sản phẩm qua mạng lưới cá nhân.

• 1990 - 1999: Sự phát triển Internet đã cách mạng hóa ngành network marketing. Các công ty bắt đầu áp dụng công nghệ kỹ thuật số để mở rộng mạng lưới, tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng. Người tiêu dùng có thể dễ dàng kết nối với nhau qua các diễn đàn trực tuyến, tăng cường hoạt động chia sẻ thông tin sản phẩm.

• 1999 đến nay: Giai đoạn hiện tại chứng kiến sự tăng trưởng bền vững của network marketing. Nhiều công ty lớn đã áp dụng mô hình này thành công. Xu hướng sử dụng mạng xã hội để quảng cáo sản phẩm ngày càng phổ biến. Các công ty cũng bắt đầu chú trọng đến chính sách bảo vệ người tiêu dùng và hợp tác xã hội, tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng hơn.

4. Lợi ích của network marketing đối với doanh nghiệp

Network marketing mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho doanh nghiệp. Dưới đây là một số lợi ích nổi bật:

• Tiết kiệm chi phí marketing phân phối: So với các phương thức marketing truyền thống, network marketing giúp giảm bớt chi phí quảng cáo. Doanh nghiệp tận dụng mạng lưới cá nhân để tiếp cận khách hàng. Sự tư vấn cá nhân hóa giúp thuyết phục khách hàng dễ dàng hơn.

• Mở rộng thị trường nhanh chóng: Mô hình này cho phép doanh nghiệp tiếp cận nhiều thị trường mới mà không cần đầu tư nhiều cơ sở hạ tầng. Mỗi thành viên thuộc mạng lưới là một đại diện cho thương hiệu, giúp mở rộng thị trường hiệu quả.

• Tăng doanh số nhờ hiệu ứng lan truyền: Khi một thành viên trong mạng lưới bán hàng thành công, điều này thúc đẩy các thành viên khác tham gia tích cực. Sự lan truyền này giúp gia tăng tỷ lệ mua hàng, tạo ra doanh thu ổn định cho doanh nghiệp.

• Tạo động lực bán hàng mạnh mẽ: Mô hình này khuyến khích các thành viên tham gia hoạt động bán hàng. Khi nhận thấy doanh thu từ việc tuyển dụng và bán hàng, họ sẽ có động lực làm việc năng suất hơn. Cạnh tranh tích cực giữa các thành viên tạo ra môi trường làm việc năng động.

• Xây dựng cộng đồng trung thành: Network marketing giúp xây dựng các cộng đồng người dùng và cộng tác viên gắn bó với thương hiệu. Sự tương tác liên tục giữa các thành viên trong mạng lưới giúp xây dựng lòng trung thành, giữ chân khách hàng, thúc đẩy doanh số.

• Phản hồi thị trường nhanh chóng: Các doanh nghiệp hoạt động trong mạng lưới có thể nhận phản hồi trực tiếp từ khách hàng qua các nhà phân phối. Nguồn thông tin quý giá giúp doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược nhanh chóng, tạo ra sản phẩm dịch vụ đáp ứng đúng cũng như tốt hơn nhu cầu thị trường.

Những lợi ích này chứng tỏ network marketing không chỉ là phương thức bán hàng hiệu quả, mà còn là chiến lược phát triển bền vững cho doanh nghiệp.

5. Thuật ngữ phổ biến ở thị trường network marketing

Ở lĩnh vực network marketing có một số thuật ngữ phổ biến thường được sử dụng. Những thuật ngữ này giúp người tham gia hiểu rõ hơn về cách hoạt động và cấu trúc ngách thị trường này.

• Direct Sales (Bán hàng trực tiếp): Phương thức bán hàng, trong đó sản phẩm được cung cấp trực tiếp từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng, không qua trung gian.

• IBO (Doanh nhân tự kinh doanh): Thuật ngữ chỉ những cá nhân kinh doanh độc lập, hoạt động theo mô hình network marketing. Họ có quyền tự quản lý hoạt động phân phối, kiếm thu nhập từ doanh số bán hàng.

• Distributor (Nhà phân phối): Người tham gia mạng lưới bán hàng. Họ chịu trách nhiệm phân phối sản phẩm, có thể kiếm tiền từ doanh số bán hàng cũng như doanh số của các thành viên trong mạng lưới.

• Downline (Tuyến dưới): Những người được nhà phân phối mời tham gia hệ thống. Doanh thu từ downline sẽ góp phần vào tổng thu nhập của nhà phân phối.

• Upline (Tuyến trên): Những người đã giới thiệu nhà phân phối vào mạng lưới. Upline có quyền nhận hoa hồng từ doanh số bán hàng của downline.

• Plan (Kế hoạch): Thuật ngữ chỉ chiến lược kinh doanh, phương thức trả hoa hồng cho các nhà phân phối, thường được mô tả rõ ràng trong tài liệu hướng dẫn.

• Sponsorship (Tài trợ): Hành động tài trợ cho nhà phân phối trong mạng lưới, liên quan đến việc hỗ trợ đào tạo, phát triển họ trong công việc.

• Recruit or Collaborate (Nhà tuyển dụng hoặc cộng tác): Hành động tìm kiếm, mời gọi những cá nhân tham gia mạng lưới hoặc hợp tác với những nhà phân phối khác để phát triển kinh doanh.

6. Cách thức hoạt động network marketing

Network marketing hoạt động dựa mô hình phân phối độc đáo, nơi người tham gia không chỉ bán sản phẩm mà còn có thể xây dựng mạng lưới của riêng mình. Cách thức vận hành mô hình network marketing:

• Tuyển dụng thành viên: Mỗi cá nhân tham gia sẽ được khuyến khích tuyển dụng thêm thành viên mới vào mạng lưới của họ. Khi người mới tham gia, họ sẽ được đào tạo, hướng dẫn về sản phẩm, cách bán hàng.

• Bán hàng: Các nhà phân phối sẽ trực tiếp bán sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Họ có thể tổ chức các buổi gặp gỡ, sự kiện, internet marketing để giới thiệu sản phẩm. Doanh thu từ việc bán hàng trực tiếp sẽ tạo nguồn thu nhập ban đầu.

• Hoa hồng từ mạng lưới: Khi một thành viên trong mạng lưới (downline) bán hàng thành công, nhà phân phối (upline) sẽ nhận hoa hồng từ doanh thu  downline tạo ra. Điều này khuyến khích upline hỗ trợ, đào tạo downline để đạt được doanh số cao hơn.

• Thưởng khuyến khích: Các doanh nghiệp thường có chính sách thưởng cho các nhà phân phối dựa trên doanh số đạt được. Khoản bao gồm hoa hồng, thưởng doanh thu từ mạng lưới và các mức thưởng khác theo từng cấp độ trong hệ thống.

• Xây dựng mối quan hệ: Triết lý của network marketing không chỉ là bán hàng. Mối quan hệ cá nhân giữa các thành viên giúp xây dựng lòng tin, tăng cường sự cam kết với nhau. Sự gắn bó này giúp duy trì, mở rộng mạng lưới.

• Phát triển kỹ năng: Các thành viên sẽ được khuyến khích tham gia các khóa đào tạo, hội thảo để phát triển kỹ năng bán hàng và marketing. Việc này góp phần nâng cao hiệu quả bán hàng, cải thiện khả năng kết nối với khách hàng.

Với cách thức hoạt động này, network marketing đã tạo ra hệ thống kinh doanh toàn diện, nơi mọi người đều có cơ hội thành công nếu làm việc chăm chỉ, nhiệt huyết. Mô hình này giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu mạnh.

7. Các hình thức network marketing

Có nhiều hình thức khác nhau, mỗi loại đều có những đặc điểm, cách thức hoạt động riêng. 3 loại hình network marketing nổi bật:

• Single-tier Network Marketing: Hình thức này cho phép các nhà phân phối kiếm hoa hồng từ việc bán sản phẩm. Họ không tuyển dụng các thành viên khác vào mạng lưới. Tất cả doanh thu đều phụ thuộc doanh số bán hàng cá nhân. Mô hình này thích hợp cho những người mới bắt đầu, tạo điều kiện để họ làm quen với quy trình bán hàng, không cần phải quản lý bất kỳ ai khác.

• Two-tier Network Marketing: Các nhà phân phối không chỉ kiếm tiền từ doanh số bán hàng cá nhân mà còn từ doanh số của các thành viên họ tuyển dụng. Họ có thể nhận hoa hồng từ tổng doanh thu của bản thân và doanh thu đội ngũ phía dưới. Điều này khuyến khích các thành viên phát triển mạng lưới và hỗ trợ nhau để đạt doanh số cao hơn.

• Multilevel Network Marketing: Hình thức phổ biến nhất trong network marketing. Các nhà phân phối tham gia có thể tuyển dụng nhiều thành viên, tạo thành các cấp độ khác nhau trong mạng lưới. Họ nhận hoa hồng từ doanh số của cả mạng lưới, không giới hạn ở một cấp độ. Hệ thống này có thể tạo ra thu nhập thụ động đáng kể nếu nhà phân phối biết cách phát triển, duy trì mạng lưới ổn định.

Mỗi hình thức network marketing có những ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với từng chiến lược kinh doanh cũng như mục tiêu cá nhân. Việc lựa chọn hình thức phù hợp sẽ ảnh hưởng đến mức độ thành công trong lĩnh vực này.

8. Lưu ý khi tham gia network marketing

Trước khi bắt đầu với network marketing, cần trang bị kiến thức, tư duy đúng để tránh rủi ro và phát triển bền vững. Tham gia network marketing đòi hỏi sự tỉnh táo, hiểu biết và chiến lược rõ ràng

• Tìm hiểu kỹ công ty sản phẩm: Đánh giá tính pháp lý, giấy phép kinh doanh, uy tín thị trường. Kiểm tra sản phẩm có thực sự giải quyết nhu cầu người dùng, có minh bạch về thành phần, nguồn gốc, giá cả. Ưu tiên mô hình kinh doanh có sản phẩm thật, dịch vụ thật, chính sách đổi trả rõ ràng.

• Phân biệt rõ giữa network marketing hợp pháp và đa cấp lừa đảo: Network marketing hợp pháp tạo giá trị từ bán hàng, không đặt nặng việc tuyển người. Mô hình lừa đảo thường hứa hẹn lợi nhuận nhanh, thu phí gia nhập cao, sản phẩm kém chất lượng hoặc không có giá trị sử dụng. Do đó, hãy luôn kiểm tra xem thu nhập đến từ đâu, từ sản phẩm hay phí thành viên.

• Xác định mục tiêu kỳ vọng thực tế: Xây dựng thu nhập bền vững trong network marketing cần thời gian, kiến thức và hệ thống. Tránh kỳ vọng "làm giàu nhanh", vì điều đó dễ dẫn đến lựa chọn sai lầm hoặc bỏ cuộc giữa chừng. Đồng thời, cần xác định rõ mục tiêu tài chính, thời gian đầu tư, kỹ năng cần phát triển.

• Đầu tư học hỏi kỹ năng bán hàng: Kỹ năng giao tiếp, tư vấn, chăm sóc khách hàng là yếu tố then chốt. Hiểu sản phẩm, hiểu khách hàng, biết lắng nghe và giải quyết vấn đề. Biết cách xây dựng đội nhóm hiệu quả, đào tạo và hỗ trợ các thành viên trong mạng lưới là điều kiện giúp hệ thống phát triển dài hạn.

• Tuân thủ pháp luật đạo đức kinh doanh: Hoạt động minh bạch, trung thực với khách hàng và đội nhóm, tránh thổi phồng lợi ích, lôi kéo thiếu thông tin. Tôn trọng quy định pháp lý, không vi phạm quảng cáo sai sự thật hay ép buộc người khác tham gia, giữ uy tín cá nhân và thương hiệu lâu dài.

9. Ví dụ về network marketing thành công

Khi tìm hiểu network marketing là gì, nhiều người thường đặt câu hỏi: “Liệu mô hình này có thực sự hiệu quả?” Thực tế đã có nhiều thương hiệu toàn cầu áp dụng network marketing và đạt được thành công vượt bậc. Hai ví dụ về network marketing tiêu biểu:

• Herbalife: Công ty nổi tiếng hoạt động trong ngành hàng network marketing về thực phẩm chức năng và chăm sóc sức khỏe. Hệ thống phân phối của Herbalife được xây dựng dựa trên hàng triệu nhà phân phối tại hơn 90 quốc gia. Doanh số toàn cầu hàng năm lên đến hàng tỷ USD, minh chứng cho lợi ích của network marketing nếu áp dụng đúng chiến lược. Công ty chú trọng đào tạo network marketing qua các chương trình huấn luyện, hội thảo network marketing chuyên sâu, giúp nhà phân phối xây dựng mạng lưới network marketing hiệu quả, dựa trên kiến thức, trải nghiệm thực tế. Herbalife cũng là ví dụ điển hình về sự khác biệt giữa network marketing và bán hàng truyền thống – không phụ thuộc kênh phân phối cố định mà tạo thu nhập dựa trên tiêu dùng cá nhân, giới thiệu sản phẩm.

• Tupperware: Thương hiệu chuyên sản xuất đồ gia dụng, hộp bảo quản thực phẩm – những sản phẩm network marketing có tính ứng dụng cao trong đời sống. Từ mô hình bán hàng trực tiếp tại các buổi gặp mặt, Tupperware phát triển thành hệ thống bán hàng đa tầng với hàng triệu thành viên toàn cầu. Tupperware tạo môi trường để các bà nội trợ, người làm việc tại nhà, sinh viên, người về hưu,... tham gia linh hoạt, phù hợp với nhiều đối tượng khi tìm kiếm cách tham gia network marketing.

KẾT LUẬN

Network marketing đã chứng tỏ được giá trị và tầm quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh hiện đại. Mô hình này mở ra cơ hội cho nhiều cá nhân kiếm thu nhập bền vững, đồng thời giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí marketing, mở rộng thị trường nhanh chóng. Hiểu rõ cách thức hoạt động, các loại hình và thuật ngữ trong network marketing sẽ trang bị những kiến thức cần thiết để thành công.