Nghiên cứu marketing là gì? Các phương pháp và quy trình nghiên cứu marketing research bài bản

Nghiên cứu marketing là phần thiết yếu trong chiến lược kinh doanh hiện đại, giúp doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu, hành vi khách hàng. Bài viết này sẽ đi sâu vào khái niệm nghiên cứu marketing, các phương pháp phổ biến như khảo sát, phỏng vấn, quan sát hành vi cùng quy trình thực hiện nghiên cứu thị trường hiệu quả. Bên cạnh đó, khám phá những lợi ích nghiên cứu marketing mang lại cho doanh nghiệp, từ việc tối ưu hóa chiến lược marketing cho đến giảm thiểu rủi ro khi ra quyết định kinh doanh. Hãy cùng tìm hiểu để nắm bắt những thông tin quý giá cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

1. Nghiên cứu marketing là gì?

Nghiên cứu marketing là quá trình thu thập, phân tích, diễn giải thông tin liên quan đến thị trường, người tiêu dùng, môi trường kinh doanh nhằm hiểu rõ nhu cầu, sở thích, hành vi tiêu dùng. Nghiên cứu marketing nhằm mục đích xây dựng các chiến lược marketing phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động quảng cáo, truyền thông. Đồng thời, nghiên cứu marketing cũng giúp xác định đối thủ cạnh tranh, nhận diện yếu tố bên ngoài tác động đến việc ra quyết định.

2. Lợi ích nghiên cứu marketing

Trước bối cảnh thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nghiên cứu marketing đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp nắm bắt được xu hướng và nhu cầu khách hàng. Sự hiểu biết sâu sắc chính là chìa khóa để doanh nghiệp phát triển chiến lược tiếp thị bền vững, nâng cao lợi thế cạnh tranh trong ngành. Hoạt động marketing research đem lại nhiều giá trị to lớn:

• Hiểu rõ thị trường khách hàng: Bằng cách thu thập, phân tích dữ liệu từ các nguồn khác nhau, doanh nghiệp có thể xác định được các đặc điểm, sở thích, mối quan tâm của người tiêu dùng. Thông tin này cung cấp căn cứ cho việc phát triển sản phẩm dịch vụ đáp ứng đúng mong muốn khách hàng, từ đó nâng cao sự hài lòng, trung thành của họ.

• Phân tích đối thủ cạnh tranh: Nghiên cứu marketing cho phép doanh nghiệp đánh giá vị trí so với các đối thủ. Qua phân tích các chiến lược, sản phẩm, điểm mạnh điểm yếu của đối thủ, doanh nghiệp sẽ nhận diện cơ hội cải thiện và phát triển ưu thế cạnh tranh. Sự hiểu biết này hỗ trợ doanh nghiệp thiết kế chiến lược marketing hiệu quả để nổi bật hơn giữa vô vàn đối thủ.

• Đánh giá hiệu quả chiến lược marketing: Qua nghiên cứu marketing, doanh nghiệp có thể theo dõi, đánh giá hiệu quả các chiến lược marketing đã triển khai.  Dựa trên doanh số bán hàng, tỷ lệ tăng trưởng khách hàng, phản hồi từ thị trường, doanh nghiệp sẽ có được góc nhìn tổng quát về những gì đang hoạt động tốt và những gì cần điều chỉnh.

• Dự báo xu hướng nhu cầu: Việc tìm hiểu về sự thay đổi trong sở thích người tiêu dùng, điều kiện thị trường và xu hướng mới nổi giúp doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh chiến lược, đồng thời nắm bắt nhanh các cơ hội kinh doanh mới.

• Cơ sở ra quyết định đúng: Thông tin thu được từ nghiên cứu marketing cung cấp cơ sở vững chắc cho các quyết định quan trọng. Từ việc xác định sản phẩm mới, chiến lược định giá đến các kế hoạch tiếp thị, sự hỗ trợ từ nguồn dữ liệu chính xác sẽ giúp lãnh đạo đưa ra quyết định đúng đắn, sáng suốt, phục vụ sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

• Giảm rủi ro: Khi có thông tin chính xác về thị trường, doanh nghiệp sẽ đưa ra quyết định dựa theo cơ sở dữ liệu thay vì cảm tính. Dự đoán trước kết quả của sản phẩm mới hoặc chiến dịch quảng cáo sẽ giúp giảm thiểu thất bại có thể xảy ra.

3. Phương pháp nghiên cứu marketing

Lựa chọn phương pháp nghiên cứu marketing phù hợp là yếu tố quyết định giúp doanh nghiệp thu thập thông tin chính xác và đầy đủ về thị trường.

3.1. Phương pháp định tính

Nghiên cứu định tính là những cách thức giúp thu thập, phân tích thông tin sâu sắc về cảm xúc, thái độ, hành vi người tiêu dùng. Khám phá một số hình thức nghiên cứu định tính phổ biến.

3.1.1. Phỏng vấn

Phỏng vấn là kỹ thuật thu thập dữ liệu trực tiếp từ người tham gia qua các câu hỏi mở và cụ thể. Qua đó, nhà nghiên cứu có thể khai thác ý kiến, quan điểm khách hàng. Phỏng vấn giúp tạo ra bức tranh rõ ràng hơn về nhu cầu mong muốn người tiêu dùng, đồng thời phát hiện những yếu tố các phương pháp định lượng có thể bỏ qua.

3.1.2. Nhóm tập trung

Nhóm tập trung là phương pháp khảo sát nhắm đến nhóm người tiêu dùng có đặc điểm tương đồng. Trong một cuộc thảo luận dưới sự dẫn dắt của người điều phối, các thành viên sẽ chia sẻ quan điểm, cảm nghĩ về sản phẩm dịch vụ. Hình thức này giúp doanh nghiệp vừa hiểu rõ sở thích khách hàng, vừa khám phá các động lực, lý do đằng sau những quyết định của họ.

3.1.3. Quan sát hành vi

Quan sát hành vi là phương pháp thu thập dữ liệu bằng cách theo dõi và ghi lại hành động thực tế của khách hàng trong môi trường tự nhiên. Phương pháp này cho phép nhà nghiên cứu nhận diện các mẫu hành vi và xu hướng tiêu dùng, từ đó phân tích cách những yếu tố bên ngoài tác động đến hành vi mua sắm.

3.1.4. Thảo luận mở

Thảo luận mở tạo cơ hội cho những người tham gia bày tỏ ý kiến, suy nghĩ một cách tự do. Các thành viên sẽ thảo luận các chủ đề liên quan đến sản phẩm dịch vụ mà không bị giới hạn bởi các câu hỏi cụ thể. Phương pháp này giúp nhà nghiên cứu phát hiện những quan điểm, yếu tố tiềm ẩn mà khách hàng chỉ có thể dễ dàng chia sẻ trong một không gian thoải mái.

3.2. Phương pháp định lượng

Phương pháp định lượng đề cập đến những kỹ thuật được thiết kế để thu thập dữ liệu có thể đo lường, phân tích dưới dạng số. Khảo sát, thử nghiệm, dữ liệu thứ cấp là những hình thức nghiên cứu định lượng.

3.2.1. Khảo sát

Khảo sát là một trong những phương pháp định lượng được sử dụng nhiều nhất để nghiên cứu marketing. Khảo sát giúp doanh nghiệp thu thập dữ liệu từ lượng lớn người tiêu dùng qua các câu hỏi đã được thiết kế trước. Doanh nghiệp có thể tiến hành khảo sát trực tiếp, qua điện thoại hoặc trực tuyến. Dữ liệu thu được từ khảo sát sẽ được phân tích để phát hiện các xu hướng, tình huống, sở thích khách hàng, phục vụ việc lập chiến lược marketing khoa học.

3.2.2. Thử nghiệm

Thử nghiệm cho phép doanh nghiệp đánh giá tác động của các yếu tố khác nhau đến hành vi người tiêu dùng. Trong thử nghiệm, hai hay nhiều biến thể sẽ được thử nghiệm cùng lúc để xác định xem biến thể nào mang lại kết quả tốt hơn. Ví dụ, doanh nghiệp có thể tiến hành thử nghiệm A/B để so sánh hiệu quả của hai phiên bản quảng cáo khác nhau. Kết quả thử nghiệm giúp người quản lý đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế, nâng cao tính hiệu quả chiến dịch marketing.

3.2.3. Tận dụng dữ liệu thứ cấp

Tận dụng dữ liệu thứ cấp là cách nghiên cứu doanh nghiệp sử dụng thông tin đã được thu thập và công bố bởi các nguồn khác, chẳng hạn như báo cáo thị trường, tài liệu nghiên cứu trước đó hoặc dữ liệu từ chính phủ, công ty nghiên cứu thị trường chuyên nghiệp. Phương pháp này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời cung cấp cái nhìn tổng quan về xu hướng thị trường, hành vi tiêu dùng. Dữ liệu thứ cấp còn giúp doanh nghiệp so sánh và đối chiếu các thông tin mới nhất với những dữ liệu lịch sử, từ đó phát hiện cơ hội mới hoặc cảnh báo về mối đe dọa từ đối thủ cạnh tranh.

4. Quy trình nghiên cứu marketing research

Xây dựng quy trình nghiên cứu marketing bài bản sẽ giúp doanh nghiệp thu thập dữ liệu hữu ích cho quá trình lập kế hoạch tiếp thị tổng thể.

4.1. Xác định vấn đề nghiên cứu

Xác định vấn đề nghiên cứu là bước đầu tiên trong quy trình nghiên cứu marketing, đóng vai trò định hình hướng đi toàn bộ dự án. Bằng cách xác định rõ ràng câu hỏi nghiên cứu, doanh nghiệp có thể tập trung vào những gì thực sự quan trọng như nhu cầu khách hàng, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng hoặc các xu hướng mới nổi. Sự rõ ràng về vấn đề nghiên cứu giúp xây dựng mục tiêu cụ thể cho dự án, từ đó tạo ra nền tảng vững chắc cho việc thu thập phân tích dữ liệu sau này. Khi vấn đề được xác định chính xác, doanh nghiệp sẽ dễ dàng đưa ra quyết định, cải thiện hiệu quả chiến lược marketing, gia tăng khả năng thành công trên thị trường.

4.2. Thiết kế dự án nghiên cứu

Đầu tiên, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp với mục tiêu đã xác định trước đó. Phương pháp có thể là định tính, định lượng hoặc kết hợp cả hai, tùy thuộc tính chất vấn đề nghiên cứu. Tiếp theo, thiết kế công cụ nghiên cứu là phần quan trọng trong giai đoạn này. Doanh nghiệp nên tạo ra các bảng hỏi, thảo luận hoặc hướng dẫn phỏng vấn rõ ràng để đảm bảo dữ liệu thu thập được đầy đủ. Ngoài ra, việc chọn nguồn dữ liệu và mẫu đại diện cũng vô cùng thiết yếu vì lựa chọn đúng nguồn sẽ đảm bảo tính khả thi, độ chính xác. Sự kết hợp hợp lý giữa các yếu tố trên sẽ tạo ra dự án nghiên cứu vững chắc, hỗ trợ hiệu quả cho quá trình ra quyết định của doanh nghiệp.

4.3. Thu thập dữ liệu

Thu thập dữ liệu là giai đoạn doanh nghiệp thực hiện các bước để thu thập thông tin cần thiết từ các nguồn khác nhau. Nếu triển khai khảo sát, doanh nghiệp cần thiết kế bảng hỏi rõ ràng, dễ hiểu để đảm bảo người tham gia có thể cung cấp thông tin chính xác. Đối với phỏng vấn và nhóm tập trung, việc lập kế hoạch câu hỏi hợp lý sẽ giúp khai thác được nhiều ý kiến phong phú, đa dạng từ người tiêu dùng. Quá trình thu thập dữ liệu cũng có thể tận dụng các nguồn thứ cấp từ nhiều nghiên cứu trước đó như báo cáo thị trường, cơ sở dữ liệu công khai. Việc thu thập chính xác và có hệ thống là cơ sở giúp doanh nghiệp phân tích hiệu quả, đưa ra quyết định đúng đắn cho chiến lược marketing.

4.4. Phân tích xử lý dữ liệu

Phân tích xử lý dữ liệu là lúc các thông tin được xử lý và diễn giải. Trong giai đoạn này, doanh nghiệp thực hiện việc sắp xếp, sàng lọc thông tin để xác định những dữ liệu quan trọng, hữu ích nhất. Các công cụ phân tích thống kê sẽ được áp dụng để khai thác các mẫu, xu hướng, mối quan hệ giữa các yếu tố khác nhau. Kết quả quá trình phân tích sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn hành vi nhu cầu khách hàng, cung cấp những insights giá trị để tối ưu hóa chiến lược marketing. Việc diễn giải dữ liệu rõ ràng sẽ giúp đưa ra quyết định kinh doanh đúng đắn, nâng cao hiệu quả, khả năng cạnh tranh.

4.5. Trình bày báo cáo kết quả

Trình bày báo cáo là bước cuối cùng để truyền đạt các phát hiện từ quá trình market research. Một báo cáo tối ưu cần phải rõ ràng, mạch lạc, trực quan về dữ liệu, phân tích đã thực hiện. Doanh nghiệp nên sử dụng biểu đồ, đồ thị, bảng số liệu để minh họa các kết quả quan trọng, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt thông tin hơn. Ngoài việc trình bày số liệu, báo cáo cần cung cấp các kết luận và khuyến nghị cụ thể, làm nổi bật các bước tiếp theo doanh nghiệp nên thực hiện dựa trên những phát hiện. Báo cáo được chuẩn bị kỹ lưỡng và trình bày chuyên nghiệp vừa thể hiện sự chuyên môn vừa củng cố niềm tin các bên liên quan vào giá trị nghiên cứu.

5. Xu hướng marketing research trong tương lai

Trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của thị trường và công nghệ, nghiên cứu marketing đang trải qua những biến chuyển đáng kể. Một số xu hướng nổi bật sẽ định hình tương lai hoạt động marketing research:

• Công nghệ AI: Với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo, việc áp dụng AI trong marketing research sẽ giúp doanh nghiệp tự động hóa quy trình thu thập, phân tích dữ liệu. Công nghệ này cho phép xử lý khối lượng dữ liệu lớn với tốc độ nhanh chóng, đồng thời cung cấp những phân tích sâu sắc về hành vi, sở thích khách hàng. Doanh nghiệp sẽ có khả năng dự đoán xu hướng, điều chỉnh chiến lược kịp thời hơn.

• Sử dụng dữ liệu lớn (Big Data): Xu hướng ứng dụng dữ liệu lớn trong nghiên cứu marketing ngày càng trở nên phổ biến. Doanh nghiệp sẽ khai thác các nguồn dữ liệu không cấu trúc từ mạng xã hội, diễn đàn, các nền tảng trực tuyến khác để tìm hiểu sâu hơn về nhu cầu, mong muốn của người tiêu dùng. Việc kết hợp dữ liệu lớn với phân tích định tính sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện hơn về thị trường.

KẾT LUẬN

Nghiên cứu marketing đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp doanh nghiệp hiểu rõ thị trường, khách hàng, đối thủ cạnh tranh. Qua việc áp dụng các phương pháp nghiên cứu thông minh, doanh nghiệp có thể thu thập được những dữ liệu quý giá, từ đó đưa ra quyết định chiến lược chính xác kịp thời. Với những bài học và xu hướng mới trong lĩnh vực nghiên cứu marketing, việc duy trì sự linh hoạt, cập nhật kiến thức mới sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững thành công hơn nữa.